Het delen van data is een cruciale stap in het faciliteren van samenwerking tussen verschillende organisaties. De Globale Architectuur Schets (GAS) van het GDL en andere mechanismen kunnen helpen bij het organiseren van datadeling. Door het gebruik van het borgspoor en het snelspoor kunnen organisaties effectief samenwerken, zelfs wanneer er semantische verschillen en interpretatieverschillen bestaan.
Wat is de Globale Architectuur Schets?
De Globale Architectuur Schets (GAS) is een raamwerk dat helpt bij het organiseren van datadeling tussen organisaties. Het bevestigt het gebruik van Europese en nationale standaarden, zonder eigen interpretaties of afwijkende oplossingen. De GAS zorgt ervoor dat samenwerkingen zich conformeren aan bestaande richtlijnen, wat de implementatie en samenwerking binnen verschillende projecten vergemakkelijkt.
Een belangrijk kenmerk van de GAS is dat het flexibiliteit biedt in situaties waarin standaarden nog niet volledig zijn uitgewerkt of op verschillende manieren zijn geïnterpreteerd door organisaties. In zulke gevallen kan de GAS een “snelspoor” bieden om kleine verschillen te overbruggen en de samenwerking te versnellen.
Borgspoor versus Snelspoor: Wat is het Verschil?
Binnen de GAS wordt onderscheid gemaakt tussen twee routes: het borgspoor en het snelspoor.
Borgspoor
Dit is de standaardroute die gebaseerd is op de uitwisseling van data volgens vastgestelde standaarden. Het doel is om altijd het borgspoor te volgen, omdat dit de meest stabiele en toekomstbestendige oplossing biedt.
Snelspoor
Dit is een tijdelijke oplossing die wordt ingezet wanneer er verschillen in interpretatie zijn tussen organisaties, of wanneer de standaard nog niet volledig is uitgewerkt. Het snelspoor is bedoeld als een tijdelijke “business enabler” om de samenwerking te starten en te ondersteunen totdat de standaarden volledig bruikbaar zijn.
Het snelspoor wordt bewust en strategisch gekozen en moet voldoen aan de principes “non-intrusive” en “Fade in Fade out”. Dit betekent dat het snelspoor niet mag interfereren met bestaande processen en na verloop van tijd moet verdwijnen zodra het niet meer nodig is.
Het Belang van Standaardisatie in het Borgspoor
Europese en nationale richtlijnen stimuleren de standaardisatie van data-uitwisseling om samenwerking over grenzen heen te vergemakkelijken. Deze grenzen kunnen geografisch zijn, maar ook organisatorisch. Verschillende standaarden, zoals de Building Information Modeling (BIM)-standaard en de Basisregistratie Ondergrond (BRO)-standaard, worden ontwikkeld om dit proces te ondersteunen.
Hoewel deze standaarden vaak complex en tijdrovend zijn om volledig te implementeren, bieden ze toch een solide basis voor samenwerking. De GAS moedigt organisaties aan om gebruik te maken van deze standaarden en af te zien van het ontwikkelen van eigen of sub-standaarden.
Voordelen van het Snelspoor in Complexe Samenwerkingen
In situaties waarin organisaties met verschillende culturele en semantische achtergronden samenwerken, kan het snelspoor een belangrijke rol spelen. Het stelt organisaties in staat om hun eigen jargon en bedrijfsprocessen te behouden terwijl ze toch effectief kunnen samenwerken. Dit vermindert de noodzaak voor ingrijpende aanpassingen in de bedrijfscultuur en processen, wat de samenwerking soepeler en efficiënter maakt.
Door maatschappelijke opgaven zoals Energietransitie en Vervangingsopgaven worden meer werkzaamheden aan de ondergrond uitgevoerd. Er is behoefte aan afstemming zodat de werkzaamheden gecombineerd kunnen worden. Hiervoor is het delen van plandata een goede oplossing, zodat de werkzaamheden op elkaar afgestemd kunnen worden.
Semantische Verschillen Overbruggen
Semantische verschillen tussen organisaties hoeven geen obstakel te zijn voor samenwerking. Door gebruik te maken van het snelspoor en de semantische overbruggingen die de GAS biedt, kunnen organisaties hun eigen terminologie blijven gebruiken. Dit bevordert de samenwerking zonder dat er verwarring ontstaat over de betekenis van bepaalde termen. Als voorbeeld kan het gebruik van het woord “Start project” Begin Project” “Project start” met verschillende synoniemen benoemd worden. Deze woorden zijn vaak diep in de deelnemende organisaties ingebed. Door toepassing van het snelspoor kunnen deze geautomatiseerd worden gelijkgetrokken.
Risico’s van Tijdelijke Oplossingen
Tijdelijke oplossingen, zoals het snelspoor, brengen echter risico’s met zich mee. Er is altijd het gevaar dat een tijdelijke oplossing permanent wordt, vooral als het effectief lijkt te werken. Het is daarom essentieel dat er een goed managementsysteem aanwezig is om ervoor te zorgen dat deze tijdelijke oplossingen op tijd worden uitgefaseerd (“Fade out”).
Door vast te houden aan de principes van “non-intrusive” en “Fade in Fade out”, kunnen organisaties deze risico’s beheersen en ervoor zorgen dat de tijdelijke oplossingen geen blijvende impact hebben op hun processen.
Risico’s van Tijdelijke Oplossingen
Tijdelijke oplossingen, zoals het snelspoor, brengen echter risico’s met zich mee. Er is altijd het gevaar dat een tijdelijke oplossing permanent wordt, vooral als het effectief lijkt te werken. Het is daarom essentieel dat er een goed managementsysteem aanwezig is om ervoor te zorgen dat deze tijdelijke oplossingen op tijd worden uitgefaseerd (“Fade out”).
Door vast te houden aan de principes van “non-intrusive” en “Fade in Fade out”, kunnen organisaties deze risico’s beheersen en ervoor zorgen dat de tijdelijke oplossingen geen blijvende impact hebben op hun processen. Het “Fade in Fade out”-principe gaat hierbij hand in hand met het non-intrusive beleid. Dit betekent dat tijdelijke oplossingen zich niet mogen verweven met de back-end systemen van de betrokken partij. Hierdoor wordt voorkomen dat er bij de uitfasering van de oplossing een complex project moet worden opgetuigd om de tijdelijke oplossing te scheiden van de bestaande systemen.
Meer weten over de pijlers van het GDL? Lees dan het artikel over de drie pijlers van het GDL, het artikel over pijler 1: ‘Samenwerking Opzetten: ‘de basis voor het Oplossen van Maatschappelijke Vraagstukken’ en het artikel over pijler 2: Data Vrijgeven voor Federatieve Samenwerking.
Lees ook het artikel in de link over de Tien Geboden van het GDL over de Globale Architectuurschets. De tien geboden dienen als hulpmiddel bij het oplossen van vraagstukken.
Door: Ghislaine van der Veen, Communicatieadviseur, Grenzeloos Datalandschap en Andries Osseman, Expert Datadeling en Integratie, Grenzeloos Datalandschap.
