Het Grenzeloos data Landschap is betrokken bij een aantal schaalbare projecten (use cases) die betrekking hebben op werkuitvoering in de ondergrond (Samen digitaal in de Ondergrond- SidO). Het gaat hierbij om de werkzaamheden die betrekking hebben op kabels en leidingen. Bij deze projecten (use cases) zijn meerdere partijen betrokken, deze partijen werken samen aan het onderhoud, vernieuwen en aanleggen van kabels en leidingen. Op dit moment zijn er twee SidO cases actief, in Rotterdam en Den Haag.

Doelstelling cases

De doelstelling voor deze cases is het verminderen van de overlast en het terugdringen van de kosten van de werkzaamheden in de ondergrond voor de burgers en bedrijven. Om dit te realiseren is afgesproken dat  de planinformatie en de asset informatie tussen de deelnemende partijen wordt gedeeld.

Kennisagenda

Er is een onderzoek geweest over interoperabiliteit voor de Erasmus universiteit. Daarna heeft er een workshop plaatsgevonden die focus groep genoemd is waar over interoperabiliteit is gesproken en waar een beter inzicht is ontstaan wat interoperabiliteit nu eigenlijk is. Meer dan technische interoperabiliteit.

Aanvullend op deze onderzoeken en vraagstellingen is een vervolgvraag gedefinieerd voor de Erasmus universiteit voor een nieuw te starten onderzoek. Dit heeft betrekking op de Governance die voortvloeit uit de samenwerkingsverbanden die aan het ontstaan zijn bijvoorbeeld bij Sido.

Data & interoperabiliteit

Om deze doelstelling te behalen is het noodzakelijk dat de data die ten grondslag ligt aan de plannen van de uitvoering beschikbaar komt, interoperabel wordt. Naast data is het uitwisselen van kennis over de plannen cruciaal. Door het beschikbaar komen van de data voor deze toepassing komen ook mogelijkheden in zicht voor het verlichten van andere maatschappelijke opgaven zoals de energietransitie.

Federatief

De samenwerkingsverbanden Den Haag en Rotterdam worden naast elkaar gerealiseerd, en zijn federatief. Dit houdt in dat beide groepen autonoom zijn in de wijze waarop zij hun samenwerking vorm geven.

Marktplaatsen

De beschreven samenwerking laat zich ook samenvatten in een marktplaats waar meerdere partijen met een gelijke doelstelling samenwerken om deze doelstelling te realiseren. Het spreken van “dezelfde taal” binnen een marktplaats is voorwaarde om de complexiteit te reduceren. Het gemeenschappelijke doel en de daaruit ontstane drive om samen te werken is randvoorwaardelijk voor het ontstaan van de marktplaats.

Besturing marktplaats

Binnen de marktplaats moeten afspraken gemaakt worden over zaken als de doelstelling, de wijze waarop in de marktplaats met elkaar wordt samengewerkt, de afspraken over de inzet van de technische hulpmiddelen en toe en uittreding van deelnemers om de samenwerking tussen de deelnemende partijen vorm te geven, de Governance op de marktplaats. In de huidige opzet zullen de deelnemers aan deze marktplaatsen zelf voor deze Governance zorg dragen.

Inbreng Grenzeloos Datalandschap

Het Grenzeloos Datalandschap heeft afspraken gemaakt om te ondersteunen bij het opzetten van de Governance op de marktplaats SidO Rotterdam. De doelstelling is om een “blauwdruk” te creëren van zaken die noodzakelijk zijn voor de inrichting van de Governance in de marktplaats. De aanleiding is dat het wenselijk lijkt om de verschillende marktplaatsen die ontstaan met elkaar te kunnen samenvoegen (horizontaal optellen) en vergelijkbaar te maken voor analyse doeleinden. Naast de horizontale optelling van de marktplaats lijkt het ook wenselijk dat de marktplaatsen als totaal “verticaal” optelbaar worden. Deze verticale telling kan dan bijdragen aan de beleidsmatige doelstellingen. Er ontstaat hier een spanning tussen de autonomie van de samenwerkingsverbanden en de wens om hun resultaten op te kunnen tellen, zowel horizontaal als verticaal. Optellen verticaal en horizontaal lijkt nodig om de resultaten van de marktplaatse te kunnen gebruiken in de maatschappelijke opgaven die door het rijk zijn gesteld.

Uniformiteit in besturing

Het Grenzeloos Datalandschap ondersteunt de cases bij het opzetten van deze blauwdruk voor de Governance onder het motto “voordoen, samen doen, zelf doen”. Door een mate van uniformiteit in de besturing te organiseren kan voldaan worden aan de wens van optelbaarheid.

Lappendeken

De deelnemende partijen aan de marktplaats hebben geen gelijk verzorgingsgebied (figuur 1). Dit compliceert de opzet van de Governance dit sluit aan op het eerdere conclusies uit de focus groep interoperabiliteit dat interoperabiliteit meerdere aspecten heeft en verder gaat dan alleen data en techniek (figuur 2).

De lappendeken die ontstaat op het uitvoeringsniveau, horizontale telling, ontstaat ook in de verticale verhoudingen.

Vraagstukken

Willen we idd “optelbaarheid” is er centrale sturing nodig of blijven de marktplaatsen federatief?
Wat zijn de voor en nadelen van geregelde besturing
Wat zijn de voor en nadelen van federatieve besturing?
Wat willen we met sturing bereiken, en in welke mate is sturing dan nodig?
wat zijn de belangrijkste dillema’s bij de besturingsvarianten
Hoe moet hiermee omgegaan worden?

Meer weten?

Benieuwd naar de kennisagenda van de Erasmus Universiteit? We staan je graag te woord! grenzeloosdatalandschap@pzh.nl (Andries Osseman)